Podczas nauki języka włoskiego zazwyczaj stawia się nacisk na jego praktyczny aspekt, podkreślając znaczenie codziennego słownictwa, nierzadko również zwracając uwagę na wyrażenia potoczne. Osoby, które nie studiują języków na kierunkach filologicznych, zazwyczaj nie mają zbyt szerokiego pojęcia o ich historii. Na pewno jednak jest to coś, czemu warto poświęcić nasz czas – szczególnie w przypadku języka włoskiego, którego historia jest naprawdę niezwykła.
Wspólne korzenie
Jako język, włoski należy do grupy języków romańskich. Oznacza to, że spokrewniony jest z francuskim i hiszpańskim. Prawdą jest, że te trzy języki, szczególnie hiszpański i włoski, są do siebie bardzo podobne. Podstawę ich powstania stanowi łacina, która przez długi okres czasu była używana na terenie niemal całego Imperium Rzymskiego (za wyjątkiem Brytanii). Po upadku cesarstwa poszczególne jego fragmenty zaczęły się dzielić i różnicować między sobą. Krok po kroku, łacina używana na tych terenach zmieniała się i ewoluowała, a kolejne wieki pogłębiały pojawiające się różnice aż do momentu, w którym włoski, hiszpański i francuski stanowiły osobne języki, chociaż połączone wspólnym pochodzeniem.
Język na Półwyspie Apenińskim
Ze wszystkich języków romańskich, włoski jest tym najbardziej zbliżonym do łaciny i osoby, które uczyły jednego z tych języków, nie powinny mieć żadnych problemów z nauką również tego drugiego. Współczesny język włoski powstał właśnie z łaciny. Nie była to łacina ludzi wykształconych, jak filozofów czy urzędników Cesarstwa Rzymskiego, lecz tak zwana volgare – łacina codzienna, „pospolita”. Po upadku Imperium właśnie volgare stała się bazą dla późniejszego języka włoskiego. Ważnym czynnikiem był fakt, że Włochy nie zawsze stanowiły jednolite państwo. Przez całe wieki Półwysep Apeniński zajmowały liczne, maleńkie księstwa rządzone przez różnych władców. To właśnie ten podział i wynikające z niego różnice sprawiły, że choć baza językowa pozostała mniej więcej taka sama, na terenie ówczesnych Włoch liczne były lokalne dialekty różniące się między sobą.
Język odrodzenia
Pośród wszystkich dialektów używanych na terenie dawnych Włoch, tylko jeden z nich zdołał się wyróżnić. To właśnie na jego podstawie została oparta norma językowa współczesnego języka włoskiego, a mowa o dialekcie toskańskim. Był to dialekt używany przez największych z pisarzy i poetów włoskich epoki renesansu – Bocaccia, Petrarkę i Dantego Alighieri. Właśnie oni stworzyli największe z dzieł języka włoskiego, które do tej pory uważa się za sztandarowe dzieła epoki odrodzenia, która z Włoch przeniosła się również na inne państwa europejskie, w tym Polskę.
Chociaż obecnie na terenie Włoch dalej istnieje silne zróżnicowanie dialektalne, można wyróżnić trzy najważniejsze grupy: toskańską, korzystającą właśnie z osiągnięć literatury tworzonej w tym dialekcie, północną i południowo-centralną.
Na dzień dzisiejszy Włochy stanowią zjednoczone państwo o mniej więcej ujednoliconym schemacie języka, lecz nie są jedynym państwem, gdzie mówi się po włosku. Korzystając z nowoczesnej wersji mowy Dantego, porozumieć możemy się również na Korsyce i chorwackiej Istrii, w Słowenii oraz Szwajcarii.
Ciekawa i długa historia języka włoskiego powoduje coraz większe zainteresowanie Włochami mieszkańców Polski w tym Bielska-Białej. Historia kraju z półwyspu apenińskiego i jego języka są magnesem i dużą zachętą do odwiedzenia Włoch.
